e-Wczasy

Chłapowo gmina Władysławowo

08 June 2010r.

Chłapowo - Część miasta Władysławowa, wcześniej wieś kaszubska. Wymieniona po raz pierwszy w 1376 r. w niemieckiej formie Klappow. Przekaz z 1565 r. nazywa ją Chłapouo, a z 1664 r. w dzisiejszej postaci. Pierwotnie wieś nazywała się Kłapowo. W zlatynizowanych zapisach zmieniono k na c i odczytano z następną literą jako ch. W tej formie występuje od XVI w. Chłapowo leży na wysoczyźnie Kępy Swarzewskiej i nie posiada leśnej osłony od wiatrów wiejących z zachodu lub od Bałtyku. Bliskość morza, ku któremu schodzi się piękną, mającą ponad 1 km długości doliną erozyjną, ściągała tu już przed ostatnią wojną licznych letników, wynajmujących pokoje u gburów. W 1923 r. zanotowano istnienie w Chłapowie (sławionych z czystości i taniości) gospód Golnika i Smoczyka. Czynna była również wędzarnia ryb, wybudowana przez miejscowych rybaków. Większość mieszkańców Chłapowa żyje z uprawy roli. Obecnie letniskowych gości przyjmuje camping I kat. „Róża Wiatrów", a żywi bar „Rybak". Prawdziwą atrakcją wsi jest słynny Wąwóz Chłapowski, a właściwie Dolina Chłapowska, której jedynie część u wylotu na plażę, wyżłobiona w starym dnie dolinnym (pochodzącym z bardzo odległych czasów) ma cechy parowu czyli suchej doliny o płaskim dnie i stromych zboczach pokrytych darnią. W dalekiej przeszłości Dolina Chłapowska (nazywana najczęściej wąwozem) i zarazem Kępa Swarzewska sięgały - zdaniem niektórych autorów - 8 do 16 km w kierunku północnym, a więc na obecny teren Bałtyku, którego fale atakujące ląd (abrazja) spowodowały przesunięcie się linii brzegowej na dzisiejszą wysokość. Badania wykazały, że Bałtyk pochłania przeciętnie 0,8 m lądu rocznie. Miejscowa ludność wspomina, iż w 2 poł. XIX w. (1859-60) wydobywano z Chłapowskiego klifowego brzegu węgiel brunatny, którego warstwy znajdowały się w utworach piaszczystych i ilastych utworzonych w miocenie (jednej z epok w trzeciorzędzie, trwającej od 28 do 12 min lat temu). Na terenie dzisiejszej Europy panował wówczas bardzo ciepły klimat i występowała obfita roślinność, z której powstały złoża węgla brunatnego. Chcąc zaobserwować stratygrafię (układ warstw) klifu należy udać się od wylotu Wąwozu Chłapowskiego w kierunku Cetniewa. W wysokim od około 40 do 50 m, urwistym brzegu widać warstwy skalne. Najniższa, sięgająca wysokości około 8 m ponad plażę, to białe, ziarniste i pylaste piaski mioceńskie z iłami. W nich właśnie występują grudki węgla brunatnego. Wyżej leży cienka warstwa kamieni, składająca się z otoczaków i grubych żwirów, rodzaj bruku, będącego pozostałością z rozmytej warstwy moreny. Na nim spoczywa gruba warstwa piasków i żwirów polodowcowych, a na powierzchni warstwa brunatnej gliny morenowej o grubości od 1,5 do 2,5 m, będąca osadem najmłodszego postoju na naszych ziemiach lądolodu. Wędrując ku wsi dnem Doliny Chłapowskiej widzimy najpierw urwiste zbocza wąwozu z osuwiskami piasków i żwirów, tworzącymi stożki napływowe. Wyżej występują terasy, powstałe ze starszego dna doliny, w którym widać wzmiankowane wcięcie w postaci parowu. Zbocza tej starszej doliny są łagodnie nachylone. Występują w nich dolinki boczne, powstałe w wyniku procesów denudacyjnych, głównie erozji spływających wód. Poszarpane dno parowu jest dziełem wód istniejącego okresowo potoku, tworzącego progi i zagłębienia, znoszącego w dół materiał skalny, z którego utworzył się u wylotu stożek napływowy. Miejscowa ludność zna nazwę Rudnik lub Rudnikowy Żłób, zapewne od przezwiska Rudnik jakie niegdyś nosił rybak z rodziny Jęków, może właściciel tego terenu. Żłób to zapewne ludowe określenie wąwozu. Wieś Chłapowo zabudowana była niegdyś chałupami o konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną, z dachami krytymi słomą i ozdobami szczytowymi w kształcie m.in. ryby. Murowana i otynkowana kapliczka pochodzi według miejscowych przekazów z końca XVIII w., ale przebudowano ją w 2 poł. XIX w. Począwszy od połowy XIX w. natrafiano we wsi na groby skrzynkowe kultury wschodniopomorskiej. Kilka grobów odkopali badacze niemieccy, a przed 1877 r. znany polski archeolog G. Ossowski odkrył 2 tego rodzaju relikty sepulkralne sprzed ponad 2 tys. lat. 10 grobów odkryto w 1892 r., a parokrotnie jeszcze pojedyncze. W 1934 r. prowadziła w Chłapowie badania J. Krajewska kierownik Muzeum Etnograficznego w Gdyni. Tam też umieściła znaleziska z 10 odkrytych grobów. W czasie wojny Niemcy przewieźli eksponaty tej placówki do muzeum znajdującego się w Zielonej Bramie. Zbiory zaginęły w czasie wojny. W latach 1947-48 prof. J. Antoniewicz z Warszawy odkopał 100 grobów. Według niego cmentarzysko nie jest jeszcze całkowicie wyeksplorowane. Odkryte materiały z Chłapowa przekazał Państwowemu Muzeum Archeologicznemu w Warszawie. Cmentarzysko Chłapowskie pochodzi z wczesnego okresu żelaza (650-400 lat p.n.e.). Wydobyto z niego popielnice, naczynia z gliny, szklane paciorki, wyroby z brązu - szpile, bransolety, ozdoby z bursztynu. Cmentarzysko znajdowało się na północ od wsi, na wzniesieniu między Doliną Chłapowską a klifowym brzegiem morza. Chłapowo jest jedną z nadmorskich miejscowości, w których odkryto po ostatniej wojnie, na głębokości około 700 do 800 m złoża soli potasowej nadającej się m.in. jako nawóz dla rolnictwa. Zalega ona na powierzchni 9 km2. Godnym pamięci mieszkańcem Chłapowa jest Franciszek Goyka (1842-1927), marynarz. W wiosce rodzinnej założył Goyka maszoperię czyli zrzeszenie rybaków. Jako działacz uzyskał miano człowieka „opatrznościowego". Podobno jego opowieści zainspirowały znanego literata (urodzonego również w Chłapowie) Augustyna Necla, który wykorzystał je w swoich utworach.