e-Wczasy

Położenie i podział geograficzny Pobrzeża Słowińskiego i Kaszubskiego

14 July 2011r.

Pobrzeża Słowińskie i Kaszubskie obejmują środkową część pasma pobrzeży południowego Bałtyku, leżących w granicach naszego kraju. Zgodnie z najnowszym podziałem fizyczno-geograficznym, przedstawionym przez J. Kondrackiego (1978), obszar naszych zainteresowań mieści się całkowicie w obrębie podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich, i to w granicach dwóch makroregionów: Pobrzeża Koszalińskiego (= Pobrzeża Słowińskiego) i Pobrzeża Gdańskiego. Obszar ten obejmuje na Pobrzeżu Słowińskim następujące mezoregiony: Wybrzeże Słowińskie, Równinę Słupską, Wysoczyznę Damnicką, Wysoczyznę Żarnowiecką oraz Pradolinę Łeby-Redy, a na Pobrzeżu Gdańskim dwa dalsze: Pobrzeże Kaszubskie i Mierzeję Helską. Zachodnia granica biegnie wzdłuż zachodnich brzegów jeziora Jamna do Mielna, a południowo-wschodnia dochodzi w Gdańsku do delty Wisły wzdłuż martwej doliny między Gdynią a Chylonią. Mimo niezbyt wielkiej powierzchni (niecałe 5200 km2) teren ten jest silnie zróżnicowany zarówno pod względem geologii, jak i rzeźby. Z tego wynika różnorodność gleb, która z kolei przesądza o bogactwie siedlisk wraz ze związaną z nimi szatą roślinną. Szczególnie wyraźnie zaznaczają się różnice między obszarami przybrzeżnymi - Wybrzeżem Słowińskim wraz z Mierzeją Helską - a położonymi dalej od brzegu równinami nadmorskimi i wysoczyznami. Krajobraz Wybrzeża Słowińskiego tworzą plaże, pasma wydm nadmorskich, zagłębienia śród wydmowe, jeziora przybrzeżne oraz torfowiska i wrzosowiska. Wzbogacają go poza tym krótkie, lecz bardzo charakterystyczne odcinki stromego brzegu. Klif w Poddębiu jest następstwem abrazji* północnej części łuku morenowego, który otacza od zachodu jezioro Gardno. Najwyższym wzniesieniem tego łuku morenowego jest wzgórze Rowokół, sięgające do 115 m n.p.m. Niezmiernie interesującą formą jest w krajobrazie tego odcinka naszego wybrzeża Półwysep Helski, wąski pas lądu, usypany z piasku przyniesionego przez fale pchane wiatrami zachodnimi. Jego szerokość w najwęższym miejscu nie przekracza 200 m, w najszerszym natomiast dochodzi do 3 km. Długość półwyspu wynosi 34 km. U jego nasady występują słone łąki nadmorskie, a w najszerszej części - piękne bory nadmorskie. Równolegle do Wybrzeża Słowińskiego i Pobrzeża Kaszubskiego ciągnie się pas równin i wysoczyzn przymorskich, poprzecinanych głębokimi dolinami wielu krótkich, lecz bystro płynących rzek, tworzących zlewnię tzw. Przymorza. W krajobrazie Równiny Słupskiej, urozmaiconej morenami, mało jest już lasów. Zachowały się one jedynie w dolinach lub na ich krawędziach. Są to w większości lasy bukowe lub bukowo-dębowe. Wysoczyzny Damnicka i Żarnowiecka stanowią w krajobrazie pobrzeży wyraźne, lesiste wyniesienia, przekraczające we wschodniej części 100 m n.p.m. Są one także pocięte głębokimi dolinami licznych rzek, z których największe to Słupia i Łu-pawa. W obu tych regionach wiele jest lasów, przede wszystkim ubogich lasów bukowych, bukowo-dębowych i sosnowo-dębowych. Na dnie dolin rozwijają się łęgi olszowo-jesionowe. Największa z dolin przecinających strefę pobrzeży - Pradolina Łeby -Redy, traktowana jest przez geografów jako odrębny mezoregion. Zaznacza się ona w krajobrazie jako niezwykle wyraźna, szeroka niekiedy na kilka kilometrów dolina, której dnem płynie niewielka dziś rzeka Łeba. Do niedawna, ze względu na mały spadek, rzeka ta tworzyła dziesiątki zakoli, meandrując od jednego do drugiego brzegu pradoliny. Dziś jest uregulowana i płynie na ogół środkiem doliny, w której występują różnego typu torfowiska. Najbardziej interesująco przedstawiają się torfowiska wrzoścowe na południe od Izbicy, a także torfowiska wysokie, opanowywane przez sosnę zwyczajną. Równoleżnikowy odcinek pradoliny jest nieco bardziej wyniesiony i stąd nie zatorfiony. W okolicach Bożego Pola Wielkiego do pradoliny uchodzi dolina rzeki Łeby, płynącej z Pojezierza Kaszubskiego. Rzeka kieruje się zgodnie ze spadkiem pradoliny ku zachodowi, a dopiero od Lęborka ku północy. Około 2 km dalej na wschód pradolina zaczyna wykazywać spadek w kierunku przeciwnym niż dotąd, tj. ku wschodowi. Jej dnem płynie tam znacznie mniejsza rzeka - Reda - kierująca się ku Zatoce Puckiej. Najdalej na wschodzie rozciąga się silnie urzeźbiony region Pobrzeża Kaszubskiego, pocięty głębokimi dolinami na szereg charakterystycznych płaskich wysoczyzn.