e-Wczasy

Klimat Pobrzeża Słowińskiego i Kaszubskiego

31 March 2011r.

Klimat Warunki klimatyczne w strefie wybrzeża różnią się wyraźnie od klimatu panującego w głębi lądu. Romer wydziela "klimaty bałtyckie" jako jeden z 8 głównych typów klimatu na obszarze Polski. Pobrzeże Słowińskie wliczane jest w tym podziale do trzech odrębnych krain klimatycznych: Pobrzeża Koszalińsko-Słupskiego, Pobrzeża Łebskiego (Zachodniokaszubskiego) oraz Pobrzeża Roze-wsko-Helskiego (Wschodniokaszubskiego). Podstawą takiego podziału jest wielkość wpływów kontynentalnych - wzrastają one w miarę oddalania się od Oceanu Atlantyckiego ku wschodowi. Średnia roczna temperatura jest w strefie pobrzeża nieco wyższa (>7°C) niż w rejonie pojezierzy (Najzimniejszym miesiącem na wybrzeżu jest styczeń. Jego średnia temperatura wynosi na zachodzie -0,3°C, a na wschodzie -2,8°C. Najcieplejszy natomiast miesiąc to lipiec. Średnia temperatura lipca waha się mniej (16,6-17,7°C), nie ma też tak wyraźnych prawidłowości w jej rozmieszczeniu jak w styczniu. Różnica temperatury między Wiistrow w NRD (17,6°C) a oddaloną od niego o 600 km na wschód Kłajpedą, leżącą u ujścia Niemna (17,1°C), wynosi tylko 0,5°C. Wiosna jest w obrębie wybrzeża chłodniejsza niż w głębi lądu, jesień natomiast wyraźnie cieplejsza. Amplituda średniej temperatury rocznej jest stosunkowo niska (Hel - 17,8°C) z uwagi na łagodzący wpływ morza. Wystarczy jednak niewielkie oddalenie się od brzegu, aby wartość ta wyraźnie wzrosła (Koszalin - 18,2°C, Lębork - 18,4°C, Gdańsk Nowy Port -19,1 C). Odległość Koszalina od morza w linii prostej wynosi ok. 11 km, Lęborka - ok. 28 km, Gdańsk Nowy Port leży nad brzegiem Zatoki Gdańskiej, cofniętej w głąb lądu, i stąd ma wyższą amplitudę. Podobnie różni się wybrzeże od głębi lądu pod względem liczby dni mroźnych (temperatura maksymalna 0°C), bardzo mroźnych (temperatura minimalna -10°C), dni z przymrozkami (temperatura minimalna 0°C), a także dni gorących (temperatura maksymalna 25°C) czy upalnych (temperatura maksymalna 30°C). Dni takich jest w strefie wybrzeża mniej niż np. na pobrzeżu. W stosunku do obszarów oddalonych dalej od brzegu morza różnica staje się jeszcze wyraźniejsza. Warto podkreślić, że daje się też zauważyć pewien wzrost liczby dni o bardzo wysokich czy bardzo niskich temperaturach w miarę przesuwania się ku wschodowi. Świadczy to o zaostrzaniu się klimatu i słabnięciu wpływów klimatu oceanicznego nawet w bezpośrednim sąsiedztwie morza. Zbliżony charakter mają dzienne wahania temperatury powietrza. Dla miesięcy letnich (maj-lipiec) są one znacznie niższe nad morzem niż w bliskim nawet jego sąsiedztwie. Warto także porównać terminy pierwszych i ostatnich przymrozków oraz długości okresu bez przymrozków. Pierwsze przymrozki jesienne pojawiają się w strefie wybrzeża w ostatnich dniach października lub na początku listopada, podczas gdy w głębi kraju przeważnie już w październiku. W Lęborku, oddalonym od brzegu morza o niecałe 30 km, pierwsze przymrozki jesienne zanotowano już 9 października. Ostatnie przymrozki wiosenne pojawiają się w zachodniej części wybrzeża na początku kwietnia (Świnoujście - 13 kwietnia), podczas gdy na wschodzie notowano je jeszcze w końcu tego miesiąca (Kaliningrad - 24 kwietnia). Stacje oddalone od wybrzeży podają daty znacznie późniejsze, np. Lębork -15 maja. Wyjątkową pozycję zajmuje pod tym względem miejscowość Poraj, położona w pradolinie Łaby na rozległych torfowiskach (ok. 13 km od brzegu morza i 7 km na południe od brzegów jeziora Łebsko). Średnia data pierwszego przymrozku jesiennego - 30 września, jest o miesiąc wcześniejsza niż na wybrzeżu, a średnia data ostatniego przymrozku wiosennego - 1 czerwca, jest najpóźniejsza ze wszystkich porównywanych. Najpóźniejsza w kraju data przymrozku wiosennego to 22 czerwca 1913 r. Poraj ma tylko 120 dni w roku bez przymrozków. Dane te są bardzo cenne dla zrozumienia warunków klimatycznych, zwłaszcza termicznych, panujących na torfowiskach. Wpływ morza odzwierciedla się w strefie wybrzeża także w terminach i datach rozpoczynania się pór roku. Morze długo się nagrzewa i stąd wiosna nadchodzi tu najpóźniej. Nagrzane W okresie lata wody Bałtyku wolno oddają nagromadzone ciepło i dlatego zima rozpoczyna się tu także najpóźniej w Polsce. Morze wpływa również na długość pór roku. Wybrzeże to obszar o najdłuższej jesieni (60-70 dni), a najkrótszej zimie (ok. 60 dni). Wpływy oceaniczne zaznaczają się także w opóźnieniu pór fenologicznych. Odnosi się to zwłaszcza do Pobrzeża Słowińskiego, wystawionego na wpływ silnych wiatrów wiejących w maju, czerwcu i lipcu. Na tym obszarze opóźniona jest wiosna, wczesne lato i wczesna jesień, początek wiosny jest równie późny jak na wyraźnie wyniesionych pojezierzach. Bardzo istotny wpływ na warunki życiowe w strefie wybrzeży mają kierunek, rozkład w ciągu roku oraz siła wiatrów. Z tzw. róży wiatrów, tj. diagramów ilustrujących częstotliwość wiatrów wiejących z różnych stron świata, wynika, że dominują tutaj zdecydowanie wiatry z kierunków zachodnich, tj. z zachodu, z południowego zachodu oraz z północnego zachodu. Nieco inaczej kształtuje się tylko rozkład wiatrów w dolinie Wisły, gdzie bardzo częste są także wiatry południowe, i na Helu, który podlega podobnym wpływom. W Lęborku, położonym na dnie głębokiej pradoliny o przebiegu równoleżnikowym, przeważają wiatry zachodnie. Kierunek wiatru zależy w dużej mierze także od pory roku. Wiosną rozkład wiatrów jest dość równomierny, latem przeważają wiatry zachodnie i północno-zachodnie, wiejące znad morza, jesienią najczęstsze są wiatry południowo-zachodnie, a zimą wiatry od lądu, południowe i południowo-zachodnie. Przewaga wiatrów zachodnich w ciepłych porach roku to jedna z cech charakterystycznych klimatu atlantyckiego na naszym wybrzeżu. Ważną rolę odgrywają także wiatry sztormowe. Największa szybkość wiatru zanotowana w Gdyni dochodziła do 35 m/s, tj. do 126 km/h. Maksymalna szybkość zanotowana w innych miejscowościach wynosi: na Rozewiu 25 m/s, tj. 90 km/h, na Helu 27 m/s, tj. 97,2 km/h i w Koszalinie 28 m/s, tj. 100,8 km/h. Wichry te powodują ogromne szkody w roślinności, zwłaszcza na wydmach. Wiatry burzowe wieją głównie z zachodu, i to najczęściej w zimnym okresie roku (jesień i zima mają blisko 70% wiatrów burzowych). Bardzo charakterystycznym zjawiskiem klimatycznym w strefie wybrzeża są wiatry lokalne zwane bryzami. Powstają one na skutek różnic w szybkości nagrzewania i ochładzania się lądu i morza. Bryza wieje w nocy znad lądu, który szybciej traci ciepło, w kierunku morza, a w ciągu dnia znad morza w kierunku lądu. W upalny dzień wiatr ten przyjemnie chłodzi. Bryza morska jest silniejsza niż nocna bryza lądowa, gdyż różnica temperatur jest w ciągu dnia większa. Na naszym wybrzeżu bryzy występują średnio co 5 dni. Ich szybkość dochodzi do 5 m/s, tj. do 18 km/h, a zasięg poziomy 10-20 km, maksymalnie 30 km. Niezwykle skromnie przedstawia się w strefie wybrzeża udział cisz, tj. dni bez wiatru. Wynosi on w większości stacji 3-4% (11-14 dni), rzadko dochodzi do 7% (ok. 25 dni). W Koszalinie, nieco bardziej oddalonym od brzegu, udział cisz dochodzi już do 10% (36 dni). Kierunek dominujących wiatrów wpływa w istotny sposób na rozwój roślinności w strefie wybrzeża. Panujące wiatry, decydując o kierunku ruchu wydm, przyspieszają, hamują, a niekiedy nawet zmieniają kierunek sukcesji roślinności. Dalszym ważnym czynnikiem klimatycznym są o p a d y, w strefie wybrzeża niezbyt wysokie (528-628 mm rocznie). Miejscowości nieco oddalone od brzegu morza mają opady wyższe, np. Koszalin 737 mm. Maksimum opadów przypada na Pobrzeżu Słowińskim na sierpień i tylko w obszarze ujściowym Wisły notujemy je w lipcu. Opady jesienne są znacznie obfitsze (170-190%) od wiosennych. Rozkład opadów w ciągu roku najlepiej prześledzić można na diagramach klimatycznych, które informują nas równocześnie o stosunkach cieplnych i pozwalają na określenie charakteru klimatu. W strefie wybrzeża panuje klimat humidowy, tj. wilgotny. Opady są zawsze wyższe niż potencjalne parowanie i stąd nie ma tu nigdy okresu posuchy.